Ik breek al de hele week mijn hoofd over wat ik moet schrijven. Mijn blocnote zit voortdurend in mijn tas, maar de ideeën willen niet komen. Mijn hoofd is gevuld met van alles wat moet. En nu is het al zondag en heb ik geen tijd: er staat een concert van een strijkkwartet op het programma.
We nemen plaats op klapstoeltjes in wat ‘de orangerie’ blijkt te zijn. Voor we de beloofde muziek te horen krijgen is er een inleiding van een vrouw over het geweldige programma dat ze heeft samengesteld. Daarna vertelt een van de violisten iets over Haydn. Bij het laatste concert dat ik bijwoonde had er nu iemand ‘spelen!’ geroepen of met bier gesmeten. Ik heb best zin om die taak hier op me te nemen, maar er is geen bier. Alleen koffie. En die wordt in de pauze geserveerd, in een andere ruimte (waarschijnlijk om te voorkomen dat mensen met koffie gaan smijten – bier is tenminste koud). Gelukkig komt er een eind aan de verhalen en begint het strijkkwartet te spelen. Ze spelen muziek van vier componisten. Eén van de vier – Pavel Fischer – betovert me. Een ander – Carlos Micháns – doet gewoon pijn aan mijn oren. Ik kan er helemaal niets mee. Dat geldt niet voor de rest van het publiek: hoofd een tikje schuin, lichte rimpel in het voorhoofd, ogen een beetje toegeknepen, en een been dat bijna onzichtbaar meetikt met een maat die voor mij onhoorbaar is. Die begrijpen het wel. Of ze weten heel goed hoe ze moeten doen alsof.
Het mooiste van alles vind ik de stiltes in de muziek. De stilte waarin het voorafgaande nazindert en de belofte van wat komen gaat al in de lucht lijkt te hangen. Deze stiltes zijn geen leegtes, maar gevulde ruimtes die de klanken eromheen betekenis geven. In de ruimte waarin even niets is, kan alles ontstaan.
Het roept bij mij een herinnering op aan een artikel dat ik laatst las over ‘altijd aan moeten staan’. Over het gebrek aan downtime in onze levens: tijd waarin je even niets doet omdat je niets kan. Vroeger was dat bijvoorbeeld de treinreis naar je werk. Een prachtig moment om het landschap aan je voorbij te zien trekken, de gebeurtenissen van de afgelopen dagen de revue te laten passeren, de tijd te laten verglijden en tot rust te komen. Tegenwoordig moet iedere minuut nuttig besteed worden en dat betekent: opgevuld. Het zijn de acties die tellen, niet de momenten ertussenin. En dat terwijl we zo hard downtime nodig hebben om ons overprikkelde brein tot rust te laten komen en ruimte te laten ontstaan voor creativiteit.
Misschien moeten we daarom in ons leven meer aandacht besteden aan de stiltes ertussenin. Misschien zijn stiltes niet leeg, maar gevulde ruimtes die de klanken eromheen betekenis geven. Ruimtes waarin niets is, maar alles kan ontstaan.
